6 درس ششم منابع آب ایران


فصل 2- سرزمین ما

درس ششم منابع آب ایران
1فرض کنید یک روز از صبح تا شب در محلّ زندگی‌تان، آب نباشد. چه مشکلاتی برای شما و اعضای خانواده‌تان پیش می‌آید؟
به طور گروهی همفکری کنید و فهرست مشکلات را در کلاس بخوانید.

مشکلاتی مانند: 
  • تشنگی   
  • گرما   زدگی
  • گرسنگی   
  •  کثیفی   و …
2در کتاب مطالعات اجتماعی سال چهارم خواندید که در گذشته‌های دور، مهم‌ترین تمدّن‌ها در کنار رودها به وجود آمده‌اند. چرا؟

  • چون در کنار رودها می‌توانستند کشاورزی کنند
  • و به فعالیت بپردازند
  • و این امر باعث یک جانشینی آنان 
  • و به وجود آمدن اولین تمدن‌ها شد.
3به تصویر زیر توجّه کنید و مراحل تشکیل رود را   توضیح دهید.

                           

4چرا نواحی کوهستانی برای ما اهمّیت دارند؟

  • چون نواحی کوهستانی تامین کننده آب و خاک‌اند. 
  • چون بارش برف و باران در این نواحی زیاد است و آب زیادی از این نواحی برای ما فراهم   می شود.
  • رودها که منبع مهم آب شیرین ما هستند، از کوهها سرچشمه می گیرند.
  • شرایط مناسبی برای تولید برق دارند و 
  • شکل‌گیری روستا و
  •  رونق فعالیت‌های ‌اقتصادی آن وابسته به کوهستان اطراف است.
5کاربرگ شماره 4 را در کلاس انجام دهید.

تشکیل یک رود

الف- جای هریک از موارد زیر را روی تضویر با شماره مشخص کنید.

                       

ب) به نظر شما مردم روستا برای استفاده ی بهتر از آب چه کارهایی می توانند انجام دهند؟ به آنها پیشنهاد بدهید.
  • در موقع تابش شدید آفتاب مزارع خود را آبیاری نکنند
  • مراقب بهداشت آب باشند و از ریختن زباله در آبها خودداری نمایند.
  • محصولاتی کشت کنند که به آب زیاد نیاز نداشته باشند.
  • از آبیاری قطره ای برای آبیاری مزارع استفاده کنند.
  • موقع بارندگی، آب باران را در فضایی مناسب ذخیره کنند و نگذارند آبها به هدر بروند.
  •  درصورت امکان، روی فضاهایی که آب گذر می کند را بپوشانند تا از تبخیر آن جلوگیری شود.
6با توجّه به نقشه پراکندگی رودهای ایران به پرسش‌ها پاسخ دهید.

                   

-کدام رود به خلیج‌فارس می‌ریزد؟

 اروند رود
-کدام رودها به دریاچهی ارومیه می‌ریزند؟

زرینه رود – سیمینه رود – تلخه رود
-آبی که مردم شهر تهران مصرف می‌کنند، از کدام   رودها تأمین می‌شود؟

رود کرج و رود جاجرود
-سه رود را که به دریای خزر می‌ریزند، نام   ببرید

سفید رود –چالوس- گرگان ( ارس – اترک)

رودهای کارون و زاینده رود از کدام شهرها عبور   می‌‌کنند؟

اهواز و اصفهان

سفیدرود از به هم پیوستن کدام رودها به وجود   آمده است؟

قزل اوزن – شاهرود
7روستانشینان از آب رودها برای چه کارهایی   استفاده می‌کنند؟

  • روستانشینان از آب رودها معمولا برای کشاورزی و
  • آبیاری زمین‌های زراعتی خود و یا
  • برای شست‌وشو و
  • آشامیدن و 
  • پخت و  پز و .. استفاده می‌کنند.
8شهرنشینان از آب رودها برای چه کارهایی استفاده می‌کنند؟

  • معمولا بر روی رودخانه‌ها سدهایی احداث می‌کنند
  •  و با استفاده از سد انرژی ذخیره شده‌ی آب در پشت سد به کمک توربین‌های آبی، برق   تولید می‌کنند
  •  و یا با تصفیه، آب پشت سد را به وسیله‌ی لوله‌کشی به منازل مسکونی می‌رسانند
  •  و از آن برای شست و شو ،
  •  پختن غذا،
  •  کارخانه ها ،
  •  آبیاری بوستان ها و فضاهای سبز و
  •  آشامیدن استفاده می کنند.
  • هم‌چنین گذراندن اوقات فراغت استفاده می کنند.

پرس‌وجو کنید که آیا در نزدیکی شهر یا روستای محلّ زندگی شما رودی وجود دارد؛ نام آن چیست و از آن چه استفاده‌هایی می‌شود؟

  • رود   کرج 
  • که   آب آن وارد سدّ امیر کبیر می شود 
  •   و   بعد از تصفیه مورد استفاده ی مردم قرار می گیرد
9فعالیت‌های شماره 1 و ٢ «به کار ببندیم» صفحه 54 را انجام دهید.

به کار ببندیم

  • به جدول موارد مصرف آب خانگی در یک روز توجّه کنید. میزان متوسّط مصرف آب یک روز حدّاکثر ١٥٠ لیتر برای هر نفر است.البتّه   میزان مصرف در کشور ما بیشتر از این مقدار است. 

                       

الف) بیشترین و کمترین میزان مصرف در چه مواردی است؟

  • بیشترین مصرف حمام است
  • کمترین مصرف هم کولر ،آشامیدن

ب) سه مورد را از جدول انتخاب کنید و برای هر مورد پیشنهادی بدهید که در نتیجه ی آن در مصرف آب صرفه جویی شود.

  • مثلا در هنگام لیف زدن آب را ببندیم
  • مایع دستشویی کم بزنیم تا زود دستمان تمیز شود
  • لباسشویی را هر وقت که کاملا پر از لباس شد روشن کنیم
10چرا آب بعضی از رودهای کشور ما برای کشاورزی مناسب نیست؟

  • چون نمک دارد وشور است.
برخی از رودها با گذشتن از نمکزارها، شورند و نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
  • بعضی از رودها فصلی هستند
 و  در تمام فصول سال آب ندارند
که بتوان با آب رودخانه مزارع را آبیاری کرد
11درباره سرگذشت یک رود انشا بنویسید و در آن از   زبان رود، مسئله آلودگی آب و راه‌های جلوگیری از آن را شرح دهید.